Het energie-ABC: de A is van Aardgas

Voor transparantie op de energiemarkt is wederzijds begrip nodig. Daarom zetten we alle energietermen op een rij in een ABC - van aardgas tot zonnepaneel.

Bij Vandebron willen we de energiemarkt graag zo transparant mogelijk maken. Maar om daarvoor te zorgen, moeten we wel zeker weten dat iedereen ons begrijpt als we het over emissierechten, GvO's of greenwashing hebben. Daarom hebben we een lijst gemaakt waarin we de belangrijkste begrippen uitleggen.

gemiddelde leestijd: 7 minuten

Aardgas

Aardgas is een fossiele brandstof die voornamelijk uit methaan bestaat. Het wordt in Nederland vooral gebruikt om op te koken en om te verwarmen.

Atmosfeer

De atmosfeer, ook wel de dampkring genoemd, is de laag lucht om de aarde. Onze atmosfeer bestaat van nature voor 0,5% uit broeikasgassen. Zonder de aanwezigheid van deze gassen zou het op aarde gemiddeld 18 graden onder nul zijn en zou het leven zoals wij dat nu kennen niet mogelijk zijn. Sinds het begin van de industriële revolutie, zo’n 250 jaar geleden, is het aantal broeikasgassen echter sterk toegenomen door het gebruik van fossiele brandstoffen, grootschalige houtkap en intensieve landbouw. Vergeleken met 250 jaar geleden zit er nu 40% meer CO2 in de lucht.

Bio-energie

Bio-energie wordt gewonnen uit biomassa: natuurlijk materiaal zoals groente- fruit- en tuinafval, mest of houtsnippers. Je kunt verschillende vormen van energie winnen uit biomassa. Het kan als basis dienen voor de productie van biobrandstoffen, en de verbranding ervan kan elektriciteit en warmte opleveren. Laat je plantenresten echter vergisten, dan kun je er ruw biogas uit winnen dat weer omgezet kan worden in aardgas. Bio-energie is een vorm van duurzame of hernieuwbare energie.

Biomassa

Al het natuurlijke materiaal afkomstig van bomen en planten valt onder biomassa: zaagsel, mest, plantenresten en gft-afval, maar ook gewassen die speciaal geteeld worden om er energie mee op te wekken.

Broeikasgassen

Al meer dan 100 jaar geleden, in 1896, ontdekte de Zweedse wetenschapper Svante Arrhenius dat koolstofdioxide (CO2) warmte in de atmosfeer vasthoudt, net als waterdamp, methaan, ozon en lachgas. Omdat de temperatuur op aarde stijgt door de vastgehouden warmte, noemen we deze gassen ook wel ‘broeikasgassen’.

CO2

CO2 is hetzelfde als koolstofdioxide, een onzichtbaar gas dat van nature in onze atmosfeer voorkomt. De laatste 150 jaar, sinds de industriële revolutie, is de hoeveelheid CO2 in de lucht echter sterk toegenomen door de verbranding van fossiele brandstoffen, waardoor het klimaat opwarmt.

Emissie

CO2-emissie is hetzelfde als CO2-uitstoot: het vrijkomen van CO2 bij de verbranding van fossiele brandstoffen. Zie ook: CO2.

Emissierechten

De Europese Unie heeft een maximumuitstoot CO2 vastgesteld. Om de uitstoot van broeikasgassen in te perken, verdeelt de EU sinds 2005 zogeheten ‘emissierechten’. Eén emissierecht geeft het recht om een ton CO2 uit te stoten. Wanneer een bedrijf meer CO2 uitstoot dan ze emissierechten toebedeeld heeft gekregen, kan zij extra emissierechten bijkopen. Wanneer een bedrijf minder CO2 uitstoot dan zij emissierechten heeft, kan zij de rechten (door)verkopen. Simpel gezegd is de emissiehandel gebaseerd op het recht om te mogen vervuilen.

Energietransitie

De overgang van fossiele naar hernieuwbare energiebronnen. Nederland heeft als doel om in 2050 volledig fossielvrij te zijn, zo staat in het klimaatakkoord.

Fossiele brandstof

Fossiele brandstof is brandstof die is ontstaan door samengeperst of gezonken natuurlijk materiaal. Er zijn vier soorten fossiele brandstof te onderscheiden: aardgas, aardolie, steenkool en bruinkool. Het winnen van fossiele brandstof is relatief eenvoudig en in het verleden is er dan ook veelvuldig gebruik gemaakt van dit soort energiebronnen. Over zo’n zestig jaar zijn de meeste fossiele brandstofbronnen uitgeput. Bij de verbranding van fossiele brandstoffen komt bovendien veel CO2 vrij, wat bijdraagt aan de opwarming van de aarde. Daarom is het doel gesteld dat Nederland in 2050 volledig ‘fossielvrij’ is. Dat betekent dat we alleen nog energie zouden winnen uit hernieuwbare of duurzame bronnen.

Garantie van Oorsprong of GvO

Aan fysieke stroom kun je niet zien hoe en waar het is geproduceerd, daarom krijgt iedere energieproducent per megawattuur geproduceerde groene stroom een GvO. Deze GvO’s kunnen worden verhandeld, ook internationaal. Omdat in landen als Noorwegen en IJsland alle stroom groen is, vraagt niemand naar GvO’s en kunnen deze worden verkocht, bijvoorbeeld aan Nederlandse energiemaatschappijen. De GvO’s maken grijze stroom groen, zonder dat een energiemaatschappij er ook maar een kilowattuur aan groene stroom voor op hoeft te wekken. Op deze manier is de Noorse of IJslandse groene energie ineens officieel niet meer groen, omdat onze grijze Nederlandse stroom het groen heeft “overgenomen”. En deze groen geverfde grijze stroom noemen we sjoemelstroom.

Greenwashing

Grijze stroom verkopen als groene stroom, door het kopen van groencertificaten (GvO’s) uit het buitenland. We schreven hier een uitgebreid blog over, die lees je hier.

Grijze energie

Energie die wordt opgewekt uit fossiele brandstoffen als aardolie, aardgas, steenkool en bruinkool. Ook stroomproductie uit kerncentrales valt onder grijze energie. Deze energiebronnen zijn eindig en het gebruik van fossiele brandstoffen is erg schadelijk voor het milieu.

Groencertificaat

Zie Garantie van Oorsprong

Groene energie

Duurzaam opgewekte energie die afkomstig is uit hernieuwbare bronnen. Denk hierbij aan zonne-energie, waterkrachtenergie, windenergie en bio-energie. Deze energie wordt groen genoemd omdat het niet belastend is voor het milieu, zoals bij grijze of fossiele energie wel het geval is.

Klimaatakkoord

In het Klimaatakkoord staat welke concrete maatregelen er genomen moeten worden om de doelen die zijn vastgelegd in de Klimaatwet te bereiken. Met andere woorden: in het Klimaatakkoord staat hoe Nederland de CO2-uitstoot omlaag moet krijgen.

Klimaatwet

In de Klimaatwet wordt vastgelegd dat de Nederlandse CO2-uitstoot in 2050 met 95% verminderd moet zijn ten opzichte van 1990. Hoe we dat gaan bereiken staat niet in de Klimaatwet maar in het Klimaatakkoord.

Sjoemelstroom

Grijze stroom in een groen jasje - groengewassen stroom, dus. Zie ‘greenwashing’.

Steenkool

Steenkool is een fossiele brandstof waarmee energie opgewekt kan worden. Het is een goedkope energiebron, maar ook heel slecht voor het milieu: bij de verbranding van steenkool komt heel veel CO2 vrij, dat bijdraagt aan de opwarming van de aarde. 

Steenkolencheck

Veel van de energie die in Nederland verkocht wordt als groen is in werkelijkheid grijs. Veel mensen denken dus goed bezig te zijn, terwijl ze eigenlijk ongemerkt alsnog de kolenindustrie steunen. De steenkolenindustrie is de meest vervuilende tak van de energiesector en is verantwoordelijk voor 70% van de totale uitstoot aan broeikasgassen (CO2) wereldwijd. Kolencentrales hebben dus een kolossaal effect op vervuiling van de lucht en opwarming van de aarde. Vandebron ontwikkelde een steenkolencheck. Vul jouw energieleverancier in en check of jij ongemerkt de kolenindustrie steunt.

Waterkrachtenergie

Energie die wordt opgewekt uit stromend water. Waterkrachtenergie is een duurzame vorm van energie, omdat er geen schadelijke stoffen vrijkomen en omdat de bron onuitputtelijk is. In Nederland wordt nog niet veel energie opgewekt met behulp van waterkracht, maar wereldwijd komt meer dan 50% van alle duurzame energie uit waterkracht.

Watt / kiloWatt / kiloWattuur

Watt is de eenheid waarmee vermogen wordt aangeduid. Vermogen is de snelheid waarmee energie wordt geleverd of gebruikt. De hoeveelheid Watt geeft dus bijvoorbeeld aan hoeveel energie een apparaat nodig heeft om te kunnen werken. Een broodrooster van 800 Watt heeft minder stroom nodig om jouw brood te roosteren dan een broodrooster van 1400 Watt.  1000 Watt wordt ook wel een kiloWatt genoemd. Als je een apparaat met een vermogen van 1 kW één uur laat werken, is er 1 kiloWattuur (kWh) verbruikt. De eenheid Wattuur wordt vooral gebruikt om de hoeveelheid elektrische energie aan te geven.

Windenergie

Energie die wordt opgewekt door windkracht, bijvoorbeeld door windmolens. Bij de windmolens van vroeger werd die energie direct omgezet in mechanische arbeid: de molen vermaalde direct graan tot meel, bijvoorbeeld. De energie die wordt gewonnen met moderne windmolens is vooral elektrische energie. De wieken van de windturbine gaan draaien door de wind, en met behulp van een enorme dynamo (zo een als op je fiets) wordt de energie omgezet in elektriciteit. Omdat windenergie een natuurlijke vorm van energie is die het milieu niet belast, rekenen we windenergie tot duurzame of hernieuwbare energie.

Zonne-energie

Energie van de zon in de vorm van warmte en licht. Deze energie wordt door middel van zonnecollectoren of zonnepanelen omgezet in elektriciteit. Omdat zonne-energie een natuurlijke vorm van energie is die het milieu niet belast, rekenen we zonne-energie tot duurzame of hernieuwbare energie.

Zonnepanelen

Energie die wordt gewonnen uit warmte en licht van de zon moet nog omgezet worden in elektriciteit. Dit kun je doen met behulp van zonnepanelen. Zonnepanelen bestaan uit zonnecellen die gemaakt zijn van twee laagjes silicum, een soort zand. Als hier zonlicht op schijnt, zorgt dat voor stroom tussen de lagen silicum. Om voldoende energie op te wekken voor een huis heb je ongeveer 15 tot 25 zonnepanelen nodig.

Tags