Vandebron vindt dat de energietransitie niet snel genoeg kan gaan. Een belangrijke stap is om heel Nederland van het gas af te krijgen. In deze blogreeks vertellen we hoe je dat doet. Dit is deel vijf: verwarmen met een warmtepomp.

Laatste update: 1-7-2024

Gasloze woning verwarmen

Een cv-ketel verwarmt water. Dat water gebruik je om lekker warm te douchen en om je woning te verwarmen. Maar een cv-installatie werkt op aardgas en is dus niet geschikt voor een gasloze woning. Er zijn verschillende gasloze alternatieven.

1. Elektrische cv-ketel - Werkt vrijwel hetzelfde als een cv-ketel op gas, maar verwarmt het water door elektrische weerstand. Eigenlijk een hele grote waterkoker dus. 

2. Elektrische radiatoren en infraroodpanelen - Vooral als bijverwarming of wanneer je een laag gasverbruik hebt, is dit een goede keuze. Bijvoorbeeld in een (goed geïsoleerde) onverwarmde werkruimte in de winter. De warmte is vooral dichtbij de bron merkbaar.

3. Zonneboiler - Een zonnecollector op het dak verwarmt water in een reservoir. Dit kun je gebruiken om te douchen of verwarmen en maakt het een duurzaam alternatief. Nadeel is dat je extra moet verwarmen (met gas) wanneer de zon niet schijnt.

4. Warmtepomp - Wekt zelf geen warmte op, maar haalt het uit de omgeving en pompt dat de woning in. Bijvoorbeeld uit de lucht, bodem of grondwater. Er zijn volledig elektrische warmtepompen, maar ook hybride oplossingen die deels op gas werken.

5. Pelletkachel-cv of biomassaketel - In plaats van gas verbrand je houtpellets. Dit zijn kleine korrels waarvan je zo’n 6 m³ per jaar nodig hebt. Er zijn momenteel discussies gaande over hoe milieuvriendelijk en gezond deze oplossing is.

6. Warmtenet - Vanuit een centraal punt in de wijk wordt warm water via buizen verdeeld over verschillende huizen. Dit wordt ook wel stadsverwarming genoemd en is voor zo’n 5% van de Nederlandse huishoudens beschikbaar. Een deel daarvan verwarmt momenteel nog op aardgas.

7. Houtkachel - Een ouderwetse open haard oogt gezellig, maar is geen duurzaam alternatief. Een open haard verwarmt niet evenredig en heeft een rendement van slechts 10%. Bovendien komen er schadelijke stoffen vrij tijdens de verbranding en biedt het geen oplossing voor warm water.

Warmtepomp is de duurzaamste oplossing

Een warmtepomp haalt warmte uit de lucht, bodem of grondwater. Hiermee wordt de woning verwarmd en wordt een voorraadvat opgewarmd voor warm water.

• Van alle gasloze alternatieven is de warmtepomp de zuinigste manier van verwarmen. Een warmtepomp heeft bijvoorbeeld vier keer minder stroom nodig vergeleken met een elektrische boiler of radiator. 

• Ook is het de meest milieuvriendelijke oplossing. Met een warmtepomp stoot je zo’n 50% minder CO₂ uit voor verwarming en warm water. 

• Door de aanzienlijke besparing op je gasrekening, zul je de investeringskosten vanzelf terugverdienen. 

• Daarbij kun je ook nog eens gebruikmaken van subsidies, waarmee je tot 30% van de kosten terugkrijgt.

Soorten en typen warmtepompen

Voor verwarming en warm water in huis kun je kiezen tussen twee soorten warmtepompen.

1. Volledig elektrische warmtepomp: Werkt volledig op stroom en verwarmt zowel de woning als water. Wanneer je ook nog elektrisch kookt, heb je geen gasaansluiting meer nodig. 

2. Hybride warmtepomp: Koppel je aan de cv-ketel en verzorgt de meeste verwarming in huis. Op koude dagen, of wanneer het snel warmer moet worden, springt de cv-ketel bij. Warm water in de keuken of badkamer (20% van je gasverbruik) gaat altijd via de cv-ketel.

Daarnaast zijn er nog verschillende manieren waarop warmtepompen werken.

Luchtwarmtepompen Minst ingrijpend en goedkoopst.

• Lucht-lucht warmtepomp: Haalt warmte uit de lucht en brengt dit de woning in. Een soort omgekeerde airconditioning dus. Werkt alleen voor verwarming, niet voor warm water.

• Lucht-water warmtepomp: Werkt hetzelfde als de lucht-lucht warmtepomp, maar naast verwarming verwarmt het ook het water.

Geothermische warmtepompen Duurste vorm, maar het meest effectief

• Bodem-water warmtepomp: Met een buizensysteem in de grond wordt warmte gewonnen. Deze warmte wordt gebruikt voor verwarming en warm water. Dit is vooral een populaire techniek bij nieuwbouw.

• Water-water warmtepomp: Haalt energie uit grondwater. Uit een put wordt warm water omhoog gepompt en in een andere put wordt het koude water afgevoerd. Dit is een relatief dure ingreep.

Hoe werkt een warmtepomp?

Een warmtepomp bestaat uit een buiten- en binnenunit. Buiten wordt energie verzameld en naar binnen gepompt, waar verwarmingswater wordt opgewarmd. Daarvoor hoeft het buiten niet per se warm te zijn: energie kan ook uit koude lucht gehaald worden. 

Een warmtepomp verwarmt op 35 tot 55 graden. Dat is een stuk lager dan een cv-ketel, die afgesteld staat op 60 tot 80 graden. Vanwege de lagere aanvoertemperatuur is het belangrijk om de woning eerst goed te isoleren en om een verwarmingssysteem te gebruiken dat een lagere temperatuur aan kan. Nieuwe generatie warmtepompen kunnen overigens wel met een hogere temperatuur verwarmen. Een betere isolatie zorgt dan vooral voor een beter rendement.

Voor het gebruik van warm water wordt het voorraadvat opgewarmd. Tijdens het douchen stroomt dit vat langzaam leeg. Daarna wordt het in enkele uren weer aangevuld.

Is mijn huis geschikt?

Overweeg je om een warmtepomp aan te schaffen? Dan is het slim om eerst uit te zoeken of je woning geschikt is en welke aanpassingen eventueel nodig zijn. Dit zijn de belangrijkste voorwaarden.

1. Isolatie: Een slecht geïsoleerd huis is niet ideaal voor een warmtepomp. Door de lage aanvoertemperatuur haalt de warmtepomp geen aangename temperatuur in huis. Als je niet eerst wil isoleren, is een hybride warmtepomp een betere keuze. Daarmee bespaar je tot 75% op je gasverbruik.

2. Verwarmingssysteem: Verwarm je met radiatoren, ventilatie of vloerverwarming? Door de lage aanvoertemperatuur werkt een volledig elektrische warmtepomp het best bij grote oppervlakten: vloerverwarming dus. Als je toevallig extra grote radiatoren hebt hangen, kan dat ook voldoende zijn.

3. Ruimte: Is er voldoende ruimte in en rond de woning voor de warmtepomp, het voorraadvat en de buitenunit? Bij weinig ruimte is een luchtwarmtepomp het meest geschikt.

4. Aanpasbaarheid van de woning: Voor het plaatsen van een warmtepomp moeten aanpassingen in huis en aan de cv-installatie gemaakt worden. Een huurhuis of monumentaal pand zijn daarom niet geschikt. Tenminste, niet zonder toestemming.

5. Vergunning: Soms heb je een vergunning nodig voor het plaatsen van de buitenunit of het gebruik van de bodem of bronwater. De installateur of je gemeente kan je hier zekerheid over geven.

Lees ook: Kun je een warmtepomp plaatsen in een bestaande woning?

Doe de ‘50 graden test’

Benieuwd of je jouw woning voldoende kunt verwarmen met een warmtepomp? Doe dan de 50 graden test. Zet de aanvoertemperatuur van je cv-ketel twee weken op 50 graden en test of de temperatuur aangenaam genoeg blijft. Deze test werkt het best wanneer het buiten lekker koud is.

Hoe zit het met onderhoud?

Een warmtepomp gaat ongeveer net zo lang mee als een cv-installatie. Namelijk 15 tot 20 jaar. Maar een warmtepomp heeft veel minder last van slijtage en vervuiling, waardoor de onderhoudskosten over het algemeen een stuk lager zijn.

Maakt een warmtepomp veel geluid?

De buitenunit van een warmtepomp maakt geluid. Tussen de 50 en 60 dB (direct naast de unit gemeten) is normaal wanneer de pomp flink aan het werk is. Dat is vergelijkbaar met het geluid van een elektrische tandenborstel of koffiezetapparaat. Sinds 2021 mag een warmtepomp overdag maximaal 45 dB meten op de erfgrens en ‘s nachts 40 dB. Een geluiddempende omkasting kan helpen om het volume te verlagen.

Hoeveel kan ik besparen?

Met een volledig elektrische warmtepomp bespaart een gemiddeld gezin in een goed geïsoleerde woning € 843,- per jaar. Kook je ook nog elektrisch? Dan kun je je gasaansluiting gratis laten afkoppelen, waardoor je nog eens € 260 per jaar extra bespaart. Om nog meer te besparen wordt in een gasloze woning aangeraden om zonnepanelen te installeren.

Tot 30% korting door subsidies

De overheid stimuleert duurzaam wonen. Woningbezitters in Nederland kunnen gebruikmaken van ISDE. Dat is de Investeringssubsidie duurzame energie en energiebesparing. Met ISDE krijg je tot 30% van je investering terug. Daarnaast kun je de Energiebespaarlening aanvragen tegen een laag rentepercentage en gunstige voorwaarden. Lees hier meer over de subsidies en mogelijkheden.

Vanaf 2026 verplicht bij vervanging

Is je cv-ketel toe aan vervanging? Vanaf 2026 is de warmtepomp de nieuwe standaard voor het verwarmen van een woning. Wanneer je cv-ketel aan vervanging toe is, moet je verplicht een (hybride) warmtepomp installeren of aansluiten op een warmtenet. Alleen woningen die niet geschikt zijn voor alternatieven op gas worden uitgezonderd. De nieuwe regering is helaas van plan om dit terug te draaien.

Dit artikel is onderdeel van de blogreeks ‘Kom van dat gas af’. Hieronder vind je een overzicht van alle artikelen.

1. Van het gas af? Overzicht van kosten en subsidies

2. Waarom gasloos wonen en isolatie hand in hand gaan

3. Van koken op gas naar elektrisch: zo maak je de overstap

4. Zelf energie opwekken op het dak van je gasloze woning

5. Gasloos huis verwarmen? Warmtepomp is de beste manier

6. Geen gas meer nodig? Zo laat je je gasaansluiting afsluiten