Wat is een zelfvoorzienend huis?

Je kunt op verschillende manieren zelfvoorzienend wonen en leven. Op het gebied van energie, maar bijvoorbeeld ook je eigen eten verbouwen en niet aangesloten zijn op het riool. In dit artikel focussen we ons op zelfvoorzienend worden op het gebied van energie. Dit wordt ook wel een zelfvoorzienend energiesysteem genoemd.

Zelfvoorzienend energiesysteem

Een zelfvoorzienend energiesysteem houdt in dat je zelf alle energie opwekt die je nodig hebt. Dit betekent dat je niet langer afhankelijk bent van een energieleverancier en dus geen energierekening meer ontvangt. 

Niet hetzelfde als energieneutraal

In een energieneutrale woning wordt jaarlijks evenveel energie opgewekt als verbruikt. Dat is niet hetzelfde als zelfvoorzienend zijn.

Dat zit zo: in Nederland mag je door de salderingsregeling je verbruik tegen je opwekking wegstrepen, waardoor je aan het einde van het jaar nul verbruik op je energierekening ziet. Maar dit betekent niet dat je helemaal geen stroom meer afneemt van een energieleverancier. In een zelfvoorzienend huis wek je álle energie zelf op en ben je dus volledig onafhankelijk van een energieleverancier.

Stappenplan zelfvoorzienend worden

1. Van het gas af 

De eerste stap naar een zelfvoorzienend energiesysteem is geen gas meer verbruiken. Alleen stroom. Stroom kun je namelijk zelf groen opwekken en gas niet. Voor warm water en verwarming kun je overstappen op een warmtepomp en om te koken installeer je een elektrische kookplaat. 

Benieuwd wat er allemaal komt kijken bij van het gas af gaan? Lees dan onze uitgebreide guide om van het gas af te gaan.

2. Stroomverbruik minimaliseren

Energie die je niet verbruikt, hoef je ook niet op te wekken. Je stroomverbruik minimaliseren is daarom een belangrijke volgende stap naar een zelfvoorzienend energiesysteem. 

De grootste besparing doe je door je huis goed te isoleren, zodat je minder energie nodig hebt om hem te verwarmen. Daarnaast vervang je oude apparaten door energiezuinige apparaten, kun je je sluipverbruik opsporen en verminderen en ga je extra spaarzaam met energie om.

3. Zelf groene energie opwekken

Wat je nog wel verbruikt aan energie, zul je zelf moeten opwekken. Dit is één van de grootste uitdagingen van een zelfvoorzienend huis. Het is namelijk een behoorlijke puzzel om je verbruik en opwek het hele jaar door goed op elkaar af te stemmen.

De meest voor de hand liggende manier om groene energie op te wekken is door je dak vol te leggen met zonnepanelen. Zonnepanelen zijn behoorlijk betaalbaar, hebben een hoog rendement en kunnen op bijna elk dak geplaatst worden. 

Het lastige is dat zonnepanelen alleen energie opwekken wanneer de zon schijnt. ‘s Nachts wekken ze niets op. En in de winter, wanneer de dagen korter zijn en de zon lager staat, wekken ze ook minder op. Terwijl je energiebehoefte dan juist hoger is. 

Gemiddelde opbrengst van zonnepanelen door het jaar heen

Daarom kun je ook alternatieve energieopwekkers overwegen, zoals een kleine windmolen. Wanneer de zon niet schijnt, waait het meestal harder. Een goede combinatie dus. Helaas staat de ontwikkeling van goede alternatieven nog in de kinderschoenen.

4. Energie thuis opslaan

Een zelfvoorzienende woning kan eigenlijk niet zonder thuisbatterij. Je overschot aan energieproductie kun je dan opslaan en gebruiken op momenten wanneer de zon niet schijnt en de wind niet waait. 

Bedenk wel dat je wel aardig wat accu’s nodig hebt om dit voor elkaar te krijgen. Het is dus belangrijk om hier goed over na te denken en te berekenen wat je precies nodig hebt. In de Tesla Powerwall kun je bijvoorbeeld 13,5 kWh aan energie opslaan. Dat verbruikt een gemiddeld Nederlands huishouden in twee dagen.

Een andere optie is om de accu van je elektrische auto als thuisbatterij te gebruiken. Dat kan met bidirectioneel laden. 

De grote uitdaging van zelfvoorzienend leven

Als we het zo op een rijtje zetten, klinkt het eenvoudig om volledig zelfvoorzienend te worden. Je berekent je energieverbruik, installeert voldoende zonnepanelen en je gebruikt een thuisaccu voor de momenten dat de zon niet (voldoende) schijnt. Appeltje-eitje.

Maar… in de winter wordt er veel minder energie opgewekt. Zonnepanelen leveren dan gemiddeld zeven keer minder op dan in de zomermaanden. Terwijl we juist vijf keer meer stroom gebruiken. En het komt het hele jaar door natuurlijk wel eens voor dat het een week lang bewolkt is. 

Je zult dus een gigantische thuisbatterij en veel te veel zonnepanelen moeten installeren om het hele jaar door zelfvoorzienend te blijven op het gebied van energie. Dat maakt het een kostbare én niet echt duurzame onderneming.

Onze visie op off-the-grid leven

Naast het streven naar zelfvoorzienendheid is er ook een beweging die nog een stap verder gaat: off-the-grid leven. Dit houdt in dat je volledig onafhankelijk bent van het energienetwerk en zelfvoorzienend bent op het gebied van energie. 

Voor een tiny house, met een laag energieverbruik, is dit een leuk idee. Maar voor gewone huizen in Nederland is het bijna niet haalbaar. Er zijn dan enorme investeringen nodig voor stroomproductie en opslag. Wanneer iedereen het zou willen, is de wereldvoorraad lithium zelfs niet toereikend voor alleen Nederland.

Daarnaast heb je geen back-up wanneer er iets kapot gaat of er simpelweg een week weinig zon en wind is. Het energienet heeft hier ook geen behoefte aan, want dat is juist gebaat bij schaal. En voor schaal, moet iedereen meedoen. Dan zijn onbalans, storingen en andere problemen goed op te vangen en profiteren we met z’n allen van een robuust systeem voor een eerlijke prijs.

Goeie energie in huis

Volledig zelfvoorzienend worden is een dure en lastige puzzel. Vooral om je energieverbruik, productie en opslag het hele jaar door op elkaar af te stemmen. Ben je van plan om het avontuur toch aan te gaan? Zorg dan dat je een back-up plan hebt met een groene energieleverancier als Vandebron. Want als je dan tóch stroom moet inkopen, dan wil je natuurlijk wel zeker weten dat die echt groen opwekt wordt!