In deze discussie merken we dat er een aantal vragen vaak terugkomen. Sommigen vinden dat de introductie van de vaste terugleveringskosten oneerlijk overkomt en bijvoorbeeld ook investeringsplannen onzeker lijkt te maken. Dat snappen we. Om onze keuze te verhelderen, lees je hieronder onze antwoorden op de meestgestelde vragen.

Wat zijn de vaste terugleveringskosten?

Nog even voor de volledigheid: de vaste terugleveringskosten zijn een nieuw prijscomponent op de energierekening van zonnepaneeleigenaren die klant zijn bij Vandebron. Dit bedrag dekt de kosten voor het terugleveren van stroom aan het energienet.

Voorheen waren deze kosten onderdeel van het elektratarief en betaalden alle klanten, met en zonder zonnepanelen, hieraan mee. Met de introductie van de vaste terugleveringskosten zijn deze kosten uit het elektratarief gehaald, dat hierdoor zo’n 20% goedkoper is geworden voor al onze klanten. Zonnepaneeleigenaren betalen zelf mee aan de kosten van het terugleveren van stroom aan het net. Op deze manier leggen we de kosten op de juiste plek en betaalt iedereen, met of zonder zonnepanelen, een eerlijke prijs voor zijn energierekening.

Is het niet oneerlijk dat mensen die investeren in groene energie de dupe worden?

We begrijpen dat dit zo overkomt en het voelt in eerste instantie misschien vervelend dat de rekening bij zonnepaneeleigenaren komt te liggen. Maar wat ons betreft is het eerlijker om niet alleen de baten, maar ook de lasten in rekening te brengen bij de veroorzaker. 

Daarom hebben we bij Vandebron besloten dit anders te doen: door de kosten uit het elektratarief te halen en los te verwerken op ieders contract, willen we dit transparant in rekening brengen. Op deze manier betalen mensen zonder zonnepanelen niet meer mee, weten zonnepaneeleigenaren precies waar ze aan toe zijn en blijven zonnepanelen een slimme investering.

Waarom worden er kosten gemaakt voor het terugleveren van stroom?

De salderingsregeling in Nederland is erop gericht om het aantal zonnepanelen in Nederland te vergroten. Een regeling als deze houdt echter nog nauwelijks rekening met de situatie waar we nu in zitten: dat er op zonnige momenten te veel zonne-energie wordt opgewekt voor hoe ons energiesysteem nu ingericht is. Er is zoveel zonne-energie op momenten dat we het niet gebruiken, dat de kosten voor het terugleveren daarvan enorm toegenomen zijn. Dat zit zo: op zonnige dagen, als er veel groene stroom wordt opgewekt, ontstaat steeds vaker een overschot. 

Stroomoverschotten die door huishoudens niet worden verbruikt, worden op dit moment door energieleveranciers teruggeleverd aan het net. De onbalans- en profileringskosten die de leveranciers hiervoor moeten betalen stijgen hard en de prijs voor de teruggeleverde stroom is door het overschot ook steeds vaker negatief. Ondanks dat er veel positieve stappen gezet worden is er nog lang niet genoeg batterijcapaciteit, laat staan grondstoffen voor die batterijen, om al die zonnestroom op te slaan. Stroom kun je ook niet laten ‘vervliegen’. Dus op het moment dat wij het teruggeleverd krijgen en verkopen, is de prijs van die stroom vaak heel laag of zelfs negatief: het gevolg van veel aanbod en weinig vraag. En dat betekent: oplopende kosten voor het terugleveren van zonne-energie. 

Lees ook: Wat is onbalans en hoe voorkomen we het?

Kan Vandebron deze kosten niet gewoon dekken in plaats van winst te willen maken op onze teruglevering?

We snappen deze reactie: we zijn immers een energieleverancier met een duurzame missie. Het simpele antwoord is dat we dat niet op een houdbare manier kunnen en dat wij transparantie hoog in het vaandel hebben staan. 

De vaste terugleveringskosten zijn kostendekkend. Doordat deze kosten niet langer onderdeel zijn van het elektratarief, betekent het ook dat dat tarief voor nieuwe contracten ongeveer 20% lager is geworden. We maken dus geen extra winst op deze prijscomponent; het is een herverdeling van de kosten.

Hoe meer klanten met zonnepanelen je hebt, hoe hoger de kosten zijn. Vandebron is een leverancier met bovengemiddeld veel klanten met zonnepanelen, waar we heel blij mee zijn. Dat betekent echter ook hogere kosten, die we niet langer bij iedereen willen neerleggen. 

Is het slim om je zonnepanelen uit te zetten op piekmomenten?

Nee, het is niet slim om al je zonnepanelen uit te zetten. We zouden eerder aanraden om juist om de piekmomenten apparaten in huis aan te zetten of op te laden, zodat de groene stroom een goede bestemming krijgt en niet bijdraagt aan piekbelasting. 

Daarnaast is het financieel niet aantrekkelijk om ze uit te zetten: met de salderingsregeling en je terugleververgoeding leveren je zonnepanelen nog altijd veel meer op dan ze kosten. En alles wat je direct in huis verbruikt is groen én helemaal gratis. Het is dus lonender om anders met je zonnestroom om te gaan, en niet zozeer om je panelen uit te zetten. 

Betalen jullie producenten met zonnepanelen dan ook vaste terugleveringskosten?

Nee, onze producenten met zonnepanelen betalen geen vaste terugleveringskosten. Producenten die hun stroom verkopen ontvangen daarvoor de zogenaamde EPEX-uurprijzen: ofwel, de geldende tarieven op dat moment. Zij krijgen dus ook weinig vergoeding voor hun stroom op momenten van piekbelasting. Veel aanbod en weinig vraag resulteert ook voor hen in een laag stroomtarief.

We werken wel hard met onze producenten samen om de piekbelasting te verminderen, bijvoorbeeld door batterijen te plaatsen of te werken aan curtailment: het uitzetten van de panelen op momenten van piekbelasting. Op grote schaal haalbaar, op consumentenniveau nog niet heel toegankelijk.

Je kunt het vergelijken met een dynamisch contract: daarin krijgen consumenten ook niet te maken met vaste terugleveringskosten, omdat de vergoeding voor teruglevering altijd gelijk is aan de inkoopprijs op dat moment. Dat is eigenlijk vergelijkbaar met hoe producenten een vergoeding voor hun geleverde stroom krijgen. 

Werken we de energietransitie nu juist niet tegen doordat zonnepanelen minder aantrekkelijk worden?

Heel eerlijk: ja en nee. Afgelopen jaar zaten we op iets meer dan 40% groen opgewekte stroom in Nederland. Dat betekent dat nog altijd 60% van onze stroomvoorziening uit fossiele brandstoffen kwam. Daarnaast gebruiken we nog altijd olie en gas om onze auto’s te laten rijden en onze huizen te verwarmen. Ook dat moet grotendeels elektrisch worden én dan groen opgewekt worden. We hebben dus nog veel meer zonnepanelen en windmolens nodig. 

Aan de andere kant is ons energiesysteem nog helemaal niet goed genoeg ingericht om al die groene stroom optimaal te gebruiken. En dat is precies waardoor de kosten voor het terugleveren van zonne-energie oplopen. In tegenstelling tot fossiele productie, is de productie van groene stroom nauwelijks te reguleren. De wind is onvoorspelbaar en de zon schijnt altijd het hardst op hetzelfde moment van de dag. En dan heb je ook nog eens verschillen per seizoen en per dag. Er is dus vaak te veel groene stroom op momenten dat we het niet nodig hebben, en te weinig als we het wel nodig hebben. 

Het systeem moet dus anders en daar moeten we met zijn allen in investeren. Daarnaast kunnen we zelf een bijdrage leveren door ons energieverbruik in huis slim te plannen. Dat betekent dat we thuis meer stroom moeten verbruiken op momenten dat het opgewekt wordt. Dus niet meer standaard ‘s nachts je was aan, maar juist op de groenste momenten van de dag. 

Zonnepanelen blijven gewoon heel aantrekkelijk: de terugverdientijd is nog altijd veel lager dan de levensduur. En zelfs zonder salderingsregeling blijven ze geld opleveren. We hopen nu wel dat het gesprek gestart is over waarin we nu moeten investeren en waar bijvoorbeeld de overheid haar focus legt. Dat zou in deze fase eerder in de ontwikkeling van batterijcapaciteit en het weerbaar maken van ons energienet moeten zijn.

De investering in zonnepanelen is onzeker geworden doordat energieleveranciers heffingen kunnen toevoegen op het moment dat de kosten oplopen. Hoe denken jullie daarover?

Het is natuurlijk vervelend dat dit zomaar kan. Wij zouden dit liever ook niet doen, maar door het huidige energiesysteem in Nederland is dat wel een noodzakelijk gevolg. 

We zitten nu namelijk in de situatie dat we volop aan het investeren zijn in groene energie uit zon en wind, zonder dat ons energiesysteem daar goed op ingericht is. Zo wordt men door onder andere de salderingsregeling en de vaste tarieven nog niet gestimuleerd om energie te verbruiken op de momenten dat het opgewekt wordt. Ook zijn we nog niet ver genoeg met de opslag van groene stroom om echt impact te kunnen maken. 

Bij Vandebron willen we ook liever niet geld doorbelasten en zo de investering onzeker maken. Daarom ook de oproep aan de politiek om toekomstgericht en doelmatig beleid te voeren, waarbij we de juiste onderdelen van de energietransitie stimuleren. Op die manier kunnen we beter omgaan met de beschikbare groene stroom en onzekerheid in de toekomst voorkomen. We zijn er dus nog niet. De energietransitie is complex en kent nog een lange weg, waarin we ongetwijfeld meer hobbels zullen tegenkomen. 

Hoe zijn de schalen tot stand gekomen?

De schalen zijn het resultaat van een lang proces van onderzoek en het afwegen van opties. We hadden simpelweg de vaste leveringskosten kunnen verhogen voor nieuwe klanten met zonnepanelen. Dan hoefden we niemand te informeren en was ons probleem opgelost. Maar dat is niet eerlijk en ook niet transparant. Door deze kosten inzichtelijk te maken, willen we juist het probleem aankaarten en er het gesprek over starten. Daarom was direct duidelijk: we gaan dit proactief en transparant met een los prijscomponent oplossen.

De makkelijkste oplossing zou zijn geweest om hetzelfde bedrag aan alle klanten met zonnepanelen te vragen. Dan pakken we de gemiddelde kosten, en iedereen draagt hetzelfde bij. Maar dat vonden we niet eerlijk: als je meer aan het net teruglevert, zijn de kosten die daarmee gepaard gaan ook hoger. Met een gemiddeld bedrag is de klant met weinig zonnepanelen duurder uit, en de klant met veel zonnepanelen voordeliger. 

Schalen bleken de uitkomst: meerdere bedragen, grofweg gekoppeld aan de hoeveelheid teruglevering. Niet te veel schalen, want dan wordt het onoverzichtelijk. Maar ook niet te weinig, want dan wordt het oneerlijker. Zo kwamen we op de 6 schalen met bedragen die zodanig verdeeld zijn dat het wat ons betreft eerlijk blijft voor mensen met weinig én veel zonnepanelen. 

Kunnen jullie je winstcijfers delen om te laten zien dat het geld echt goed terechtkomt?

Nee, we kunnen onze cijfers niet zomaar delen. Het is belangrijk om te weten dat voor ons maar één ding centraal staat: onze missie om zo snel mogelijk naar 100% groene energie in Nederland te komen. Daarnaast houdt de ACM altijd een oogje in het zeil, om te controleren of we geen overwinsten maken of onredelijke bedragen vragen. 

Daarnaast hebben we bij de introductie van de vaste terugleveringskosten direct het stroomtarief met 20% verlaagd. Het gaat hier dus niet om het innen van extra kosten, maar om een herverdeling van kosten. Dit om de lasten eerlijker te verdelen. 

Maar mensen profiteren toch ook van de goedkopere energie van mijn zonnepanelen?

Hierin wordt dus de vergelijking gemaakt tussen de stroomprijs op de hele markt en de terugleveringskosten van energieleveranciers. Twee totaal verschillende werelden die niet te vergelijken zijn.

Als zonnepanelen van huishoudens stroom terugleveren aan het net, heeft dit een maar klein effect op de prijs. Heb je een vast of variabel contract, dan spreek je namelijk een vaste prijs voor je stroom af die al voor langere tijd wordt ingekocht.  In dit artikel kun je daar meer over lezen. Je moet dus niet denken dat zonnepanelen op Nederlandse daken de prijs zodanig kunnen beïnvloeden dat deze voor iedereen enorm omlaag gaat.

Wil je profiteren van de momenten met lagere stroomprijzen, dan kun je een dynamisch contract afsluiten waarbij je zelf kunt kiezen om stroom te gebruiken op momenten dat de stroomprijs laag is. Met een dynamisch contract betaal je als zonnepaneel-eigenaar ook geen vaste terugleveringskosten, omdat de inkoopprijs van stroom altijd gelijk is aan het teruglevertarief.