De prijsbepaling en inkoop van energie, hoe werkt het?

Waarom stijgen de prijzen voor groene energie mee met de gasprijs? En hoe werkt de inkoop van energie eigenlijk? In dit blog leggen we het uit.

Al meer dan een jaar is de energiemarkt onrustig en schommelen de prijzen enorm. Op dit moment zijn de prijzen zelfs zo hard gestegen dat een onzekere periode aanbreekt voor huishoudens. Veel mensen vragen zich af waarom de prijzen voor duurzame energie meestijgen met de gasprijs. Onze producenten wekken toch hun eigen energie op? En hoe zit het eigenlijk met de mogelijke winst, die Vandebron maakt nu de prijzen zo hard zijn gestegen? In dit blog geven we antwoord op de zes meestgestelde vragen over de prijsbepaling en inkoop van energie. Want hoe werkt het nou eigenlijk? 

In het kort

• De prijs van energie wordt bepaald op de stroombeurs EPEX SPOT en varieert per uur op basis van vraag en aanbod.

• De uiteindelijke marktprijs wordt bepaald door de hoogste marginale prijs (nu: gas) die nodig is om aan de energievraag van dat moment te voldoen.

• Ook duurzame opgewekte stroom is dus duur door de hoge marginale gasprijs.

• Wij kopen voor klanten in een variabel contract elke drie maanden energie in voor de dan geldende marktprijs.

• Duurzame energieproducenten verdienden tijdens corona weinig, en nu juist meer. Er is ook geen subsidie meer nodig om hen te compenseren.

• Je levert zonne-energie vaak terug op momenten dat de vraag en dus prijs laag is, waardoor je terugleververgoeding ook niet omhoog gaat.

Hoe worden de stroomprijzen bepaald? 

In Nederland is er één markt voor elektriciteit en één voor gas. Er is immers één landelijk stroomnet en één landelijk gasnet. Alle energieproducenten in ons land leveren, ongeacht de manier van opwek, hun energie aan dit net. Het totale aanbod van de energie op het energienet bepaalt uiteindelijk wat de marktprijs gaat zijn. En omdat we dus maar één markt hebben, is deze prijs voor alle energieproducenten hetzelfde. 

Stroomprijs fluctueert per uur op basis van vraag en aanbod

Elk uur wordt op de stroombeurs EPEX SPOT bepaald hoe groot de vraag naar stroom is en hoe groot het aanbod is. Is het aanbod van stroom groter dan de vraag, dan is de prijs voor stroom lager. Meer vraag dan aanbod? Dan gaat de prijs omhoog. Zo kan de stroomprijs op een zonnige zondagmiddag (veel zonneproductie, weinig vraag) zelfs negatief zijn. Een paar uur later in de avond (weinig zon, veel vraag) is de prijs opeens weer heel hoog, omdat dure gascentrales stroom moeten opwekken.  

De marginale prijs van energie

Elk uur wordt per productiemiddel berekend wat het zou kosten om één eenheid (MWh) te produceren. Die prijs wordt doorgegeven aan de markt: de marginale prijs. Deze marginale prijs wordt onder andere gebaseerd op de startkosten en variabele onderhoudskosten, maar ook mogelijke brandstofkosten. Windmolens en zonnepanelen hebben de laagste marginale prijs, respectievelijk gevolgd door kernenergie, kolencentrales en gascentrales.

De uiteindelijke marktprijs wordt bepaald door de hoogste marginale prijs die nodig is om aan de energievraag van dat moment te voldoen.

Een voorbeeld: stel er wordt op een bepaald moment op de dag, op basis van de vraag, voor 70% aan groene energie opgewekt. Om aan de energievraag te voldoen, worden voor de overige 30% kolencentrales ingezet. De marktprijs wordt op dat moment dus bepaald door de marginale prijs van de kolencentrales. Een uur later kan die verhouding, en dus ook de prijs, weer anders zijn.

Als consument merk je in principe niks van deze fluctuatie. Jij hebt immers een tarief afgesproken met je energieleverancier, dus je blijft per kWh altijd hetzelfde betalen. 

Waarom stijgt de prijs van duurzame energie mee met de gasprijs?

De energierekening van de meeste Nederlanders bestaat uit twee componenten: gas en elektriciteit. Het is goed om te benoemen dat we in huis veel meer gas verbruiken dan elektriciteit. Bijvoorbeeld om warm te douchen en ons huis te verwarmen. Daarnaast gebruiken we ook gas om elektriciteit op te wekken. 

Hoewel het aanbod van groene energie in Nederland steeds groter wordt, zijn we voor het gros van onze energiebehoefte nog afhankelijk van gas. Ook omdat groene stroom nog niet altijd wordt opgewekt op het moment dat we het nodig hebben, bijvoorbeeld ‘s avonds als de meeste energie wordt verbruikt. De gasprijs bepaalt dus voor het grootste deel de marktprijs. Omdat de gastoevoer afgelopen jaar flink is teruggeschroefd, is de marginale gasprijs hard gestegen. Daardoor stijgt de marktprijs, wat je weer merkt in je energietarieven op het moment dat je een contract afsluit of wanneer je een nieuw tarief krijgt in je variabele contract. Ook als je groene stroom afneemt. Het is dus belangrijk dat we de energietransitie in een versnelling brengen, zodat de marktprijs vooral wordt bepaald door groene energie in plaats van gas. 

Hoe werkt het inkoopproces van Vandebron? 

Om al onze klanten te voorzien van goeie energie is het belangrijk dat we van tevoren een inschatting maken hoeveel energie onze klanten in totaal gaan verbruiken. Dit totale verbruik kopen we vervolgens in op de markt.

De vraag die we vaak horen is: “ik heb toch een producent die wind- of zonne-energie voor mij opwekt? Waarom koop je dan in de op de markt?” Het klopt inderdaad dat de producent jouw gebruikte stroom groen opwekt. Maar ook de producent levert zijn energie gewoon aan de het net en dus de markt, en dat gaat niet direct naar jouw stopcontact. Wij maken wel de administratieve en financiële koppeling; de hoeveelheid stroom die jij verbruikt, wordt geleverd aan het net en de producent ontvangt hiervoor geld van jou. Je hebt twee garanties: 1. je weet precies waar je stroom opgewekt wordt en 2. waar je geld naartoe gaat.

Door jouw stroomcontract bij Vandebron wordt het aandeel groene stroom op het net verhoogd, maar helaas werkt de markt ook zo dat je nog altijd de marginale prijs voor de stroom betaalt.

Inkoop vast contract

Heb je een vast contract, dan sloot je een termijn van één of drie jaar af. Heb je een contract voor drie jaar? Dan hebben wij die energie alvast voor drie jaar voor het tarief op dat moment ingekocht. Heb je een contract voor één jaar? Dan kopen we voor één jaar in.

Inkoop variabel contract

Voor klanten in een variabel contract is dat een stuk lastiger: de klant kan elke maand opzeggen. Om risico’s te beperken, kopen we voor klanten in een variabele contract voor een kortere periode energie in. Bij Vandebron doen we dat elke drie maanden. De variabele prijs wordt daardoor elke drie maanden opnieuw bepaald: op basis van de actuele marktprijzen. Als de prijzen hard stijgen, zie je dat als variabele klant dus sneller terug in je energietarieven. Maar andersom geldt dit ook: dalen de marktprijzen snel, dan merk je dat als variabele klant ook eerder.

Het afgelopen jaar zijn de prijzen ten opzichte van vorig jaar flink gestegen. Dit had een aantal redenen, die we in dit blog verder toelichten. 

Verschillende inkoopstrategieën per leverancier

Doordat leveranciers op een ander moment hun energie inkopen, kunnen de tarieven per energieleverancier verschillen. De ene leverancier doet dat al zes maanden van tevoren, de ander koopt maandelijks in. Als de prijzen op het moment van inkopen gunstig zijn, zie je dat als klant dus ook terug in je tarief. 

Wordt er extra winst gemaakt nu de prijzen hoog zijn?

Op dit moment ontvangen onze energiebronnen inderdaad een hogere prijs voor hun energie. We snappen dat dit vragen oproept bij klanten, die zich afvragen of onze energiebronnen nu veel geld verdienen. De prijs ligt een stuk hoger en dus de inkomsten ook. De producenten leveren aan de energiemarkt waar de prijzen hoog liggen, door de hoge marginale prijs van gas.

Tijdens corona juist minder verdiend

Daarentegen zijn de afgelopen twee corona-jaren heel mager geweest voor energieproducenten. Door het vele thuiswerken was er minder vraag naar energie en door de zonnige dagen veel aanbod, waardoor de prijs laag was. Het laat dus zien dat de markt heel erg fluctueert. Een voordeel van de huidige marktprijzen is dat er door de extra inkomsten in een hoog tempo geïnvesteerd kan worden in de productie van duurzame energie. Dat juichen wij alleen maar toe. 

Subsidie om duurzame energieproductie te stimuleren

De overheid heeft een subsidie (SDE+) voor producenten beschikbaar gesteld om duurzame energieproductie te stimuleren. Hoeveel subsidie duurzame energieproducenten krijgen, hangt af van de hoogte van de marktprijs. De marktprijs die producenten ontvangen voor hun opgewekte energie, wordt van de SDE+ afgetrokken. 

Bij een hoge marktprijs gaat de subsidie dus omlaag, of zelfs naar nul. Is de marktprijs juist heel laag, dan zijn de duurzame energieproducenten dankzij de subsidie toch verzekerd van een bepaald inkomen en rendement. 

Wat is het verdienmodel van Vandebron?

Vandebron heeft een hele duidelijke missie: zo snel mogelijk naar 100% duurzame energie in Nederland. Daar hoort ook een duurzaam verdienmodel bij: wij maken geen winst op je stroomverbruik.

'Spotify-model' voor je stroomverbruik

Vandebron ontvangt een vaste vergoeding per maand, waardoor wij de service kunnen leveren aan klanten. Denk aan hoe je bijvoorbeeld Spotify gebruikt: één vast bedrag per maand om van de dienst gebruik te mogen maken, ongeacht hoeveel je het gebruikt. Wij zijn er niet op uit dat je als klant meer energie gaat verbruiken. Sterker nog: energiebesparing moedigen wij alleen maar aan, omdat we zo nog meer klanten op een energiebron kunnen aansluiten.

Marge op gasverbruik

Omdat we verduurzaming bij onze klanten willen aanmoedigen, en omdat we willen blijven investeren in nieuwe innovaties, maken we wel een kleine winst op het gasverbruik van onze klanten. Zo is het rendabel voor de klant om minder gas te verbruiken, en juichen we dat alleen maar toe. Uiteindelijk is onze missie leidend in alles wat we doen en streven wij naar een volledig duurzaam energienet in Nederland. 

Gaat de terugleververgoeding voor zonne-energie ook omhoog? 

In tijden dat de energieprijzen stijgen, is het logisch dat mensen met zonnepanelen zich afvragen of de prijs voor de teruggeleverde energie meestijgt. Maar laten we eerst eens kijken wanneer je recht hebt op een terugleververgoeding. Want niet iedereen met zonnepanelen zal ook daadwerkelijk terugleveren aan het energienet.

Salderen: je verbruik wegstrepen tegen je opwek

Aan het eind van je leveringsjaar wordt je opgewekte energie weggestreept tegen je energieverbruik. Dit noemen we salderen. Heb je uiteindelijk meer energie opgewekt dan verbruikt, dan krijg je voor het overschot een terugleververgoeding. De meeste huishoudens wekken echter minder op dan hun jaarlijkse verbruik, waardoor ze ook geen recht hebben op een terugleververgoeding.

Terugleveren op momenten dat de vraag laag is

Lever je daadwerkelijk meer terug dan je verbruikt, dan vindt deze teruglevering vaak plaats op momenten dat het aanbod van energie groter is dan de vraag. Hierdoor kan het voorkomen dat op deze momenten de stroomprijs erg laag is, of zelfs negatief is. Dit is echter wel de prijs die je energieleverancier krijgt (of betaalt) voor de teruggeleverde stroom. Dus zelfs als de prijs negatief is, leveren wij jou een vast teruglevertarief.

Vandebron moedigt het opwekken van eigen zonne-energie nog steeds toe, maar uiteindelijk zal er meer balans op het energienet moeten komen om de prijs voor teruglevering ook rendabel te maken voor energieleveranciers. 

Hoofdstuk 2 van de energietransitie

Wat ons betreft start hiermee het tweede hoofdstuk van de energietransitie. Door vraag en aanbod beter op elkaar af te stemmen, kunnen we de toevoer van duurzame energie blijvend rendabel maken. Door opslag van energie, flexibele productie, batterijen, slim laden met de elektrische auto en consumenten stimuleren energie te gebruiken wanneer er meer aanbod is dan vraag. Bij Vandebron werken we elke dag keihard aan deze technologische oplossingen. Om 100% duurzame energie ook 100% van de tijd beschikbaar te maken. 

Hoe de markt zich verder gaat ontwikkelen weten we niet. De prijzen zullen op lange termijn afhankelijk blijven van geopolitieke ontwikkelingen en op korte termijn van de weersverwachtingen voor aankomende winter. Gelukkig kunnen we ook zelf veel doen, bijvoorbeeld door bewust om te gaan met ons energieverbruik. En bij Vandebron blijven we ons elke dag inzetten voor onze missie: zo snel mogelijk 100% duurzame energie in Nederland.

Tags