Hoe worden de stroomprijzen bepaald? 

In Nederland is er maar één markt voor elektriciteit en voor gas. Dat is logisch - er is immers ook maar één landelijk stroomnet en één landelijk gasnet. Alle energieproducenten in ons land leveren, ongeacht de manier van opwek, hun energie aan dit net. Het totale aanbod van de energie op het energienet bepaalt uiteindelijk wat de marktprijs gaat zijn. En omdat we dus maar één markt hebben, is deze prijs voor alle energieproducenten hetzelfde. 

Dat zit zo. Elk uur wordt op de stroombeurs EPEX SPOT bepaald hoe groot de vraag naar stroom is en hoe groot het aanbod is. Als het aanbod van stroom groter is dan de vraag, dan is de prijs voor stroom lager dan wanneer de vraag hoger is dan het aanbod. Zo kan het zelfs voorkomen dat op een zonnige zondagmiddag de stroomprijs zelfs negatief is, terwijl de prijs een paar uur later - als de zon onder is - tot grote hoogte stijgt omdat dure gascentrales moeten opschakelen om aan de stroomvraag te voldoen. 

Elk uur wordt per productiemiddel berekend wat het zou kosten om één eenheid (MWh) te produceren. Die prijs wordt doorgegeven aan de markt: de marginale prijs. Deze marginale prijs wordt onder andere gebaseerd op de startkosten en variabele onderhoudskosten, maar ook mogelijke brandstofkosten. Windmolens en zonnepanelen hebben de laagste marginale prijs, respectievelijk gevolgd door kernenergie, kolencentrales en gascentrales. De uiteindelijke marktprijs wordt bepaald door de hoogste marginale prijs die nodig is om aan de energievraag van dat moment te voldoen. Een voorbeeld: stel er wordt op een bepaald moment op de dag voor 70% aan groene energie opgewekt. Om aan de energievraag te voldoen, worden voor de overige 30% kolencentrales ingezet. De marktprijs wordt op dat moment dus bepaald door de marginale prijs van de kolencentrales. Als consument merk je in principe niks van deze fluctuatie. Jij hebt immers een tarief afgesproken met je energieleverancier, dus je blijft per kWh altijd hetzelfde betalen. 

Waarom stijgt de prijs van duurzame energie mee met de gasprijs?

De energierekening van de meeste Nederlanders bestaat uit twee componenten: gas en elektriciteit. Het is goed om te benoemen dat we in huis veel meer gas verbruiken dan elektriciteit. Bijvoorbeeld om warm te douchen en ons huis te verwarmen. Daarnaast gebruiken we ook gas om elektriciteit op te wekken. 

Hoewel het aanbod van groene energie in Nederland steeds groter wordt, zijn we voor het gros van onze energiebehoefte nog afhankelijk van gas. Ook omdat groene stroom nog niet altijd wordt opgewekt op het moment dat we het nodig hebben, bijvoorbeeld ‘s avonds als de meeste energie wordt verbruikt. De gasprijs bepaalt dus voor het grootste deel de marktprijs. Omdat de gastoevoer afgelopen jaar flink is teruggeschroefd, is de marginale gasprijs hard gestegen. Daardoor stijgt de marktprijs, wat je weer merkt in je energietarieven. Ook als je groene stroom afneemt. Het is dus belangrijk dat we de energietransitie in een versnelling brengen, zodat de marktprijs vooral wordt bepaald door groene energie in plaats van gas.