Salderen in het regeerakkoord: hoe verder na 2023?

Gepubliceerd: 29 mei 2018, laatste update: 19 april 2022

Het is eindelijk zover: het regeerakkoord is gepresenteerd. Vol verwachting openden we het bestand, om te zien wat de klimaatwet zou inhouden waar al maanden over werd gespeculeerd. Naast de CO₂-belasting voor vervuilende energieleveranciers, het sluiten van alle kolencentrales voor 2030 en het plan voor de emissieloze voertuigen vóór hetzelfde jaar, staat er ook iets anders in: de vervanging voor de huidige salderingsregeling.

In het vorige blog schreven we al over de huidige salderingsregeling. Toen was er nog sprake van dat de regeling onaangetast zou blijven tot 2023. In het regeerakkoord is dat iets anders: vanaf 2020 komt er een nieuwe regeling. Waarom? En hoe gaat het eruit zien? We hebben nu even de tijd genomen om het voor je uiteen te zetten. Dus: zet een kopje koffie of thee en ga ervoor zitten.

Gemiddelde leestijd: 10 minuten

Waarom verandert de regeling?

Van geld als beweegreden, naar een duurzame mindset

Allereerst vatten we nog even kort voor je samen waarom de regeling op de schop gaat én waarom ervoor is gekozen om het iets eerder te doen dan vanaf 2023. In de loop der jaren zijn zonnepanelen steeds efficiënter geworden. Het productievermogen verbetert continu en ze dalen tegelijkertijd stevig in prijs. De terugverdientijd is sinds 2009 teruggelopen van ruim 25, tot ongeveer 7 jaar in 2015. Inmiddels is de terugverdientijd zelfs nog verder gedaald! Tot nu toe is door de één-op-één-afrekening alle winst alleen naar jou als zonnepaneleneigenaar gegaan. Dat is natuurlijk fijn, maar om Nederland sneller volledig te kunnen verduurzamen, heeft de overheid iets nodig. Je raadt het natuurlijk al: geld.

Niet iedereen investeert in eerste instantie uit duurzaamheidsoverwegingen in zonnepanelen. Een groot aantal heeft een geldelijke beweegreden. Maar wat je principe ook is: je draagt al met al wel bij aan het versnellen van de energietransitie, doordat je je energie zoveel mogelijk zelf opwekt en daardoor misschien zelfs veel energie gaat besparen. Je bent je namelijk bewust van energie, doordat je zelf ook opwekt. 

Het efficiënt verdelen van het geld in de klimaatpot

Verder hebben een paar partijen hard hun best gedaan om überhaupt budget vrij te krijgen voor een klimaatwet. En het is dan ook nodig dat het geld op een efficiënte manier wordt ingezet. Doordat er vanaf 2020 geld overblijft, kan dat weer worden ingezet om, bijvoorbeeld, huizen te verduurzamen voor gezinnen die niet genoeg middelen óf een ongeschikt dak hebben voor zonnepanelen. Op die manier kan iedereen meedoen aan het verduurzamen van Nederland en blijft het niet alleen bij gezinnen die de ruimte hebben om te investeren.

We belden met Stientje van Veldhoven van D66. Zij gaf aan dat door de daling in de kosten van zonnepanelen de regeling gemoderniseerd kan worden. Dat betekent dat er belastinggeld vrijgespeeld kan worden. Dit biedt weer ruimte om het isoleren van huizen te stimuleren of de regeling te verbeteren voor mensen om deel te nemen aan energieprojecten bij hen in de buurt. Juist van belang voor mensen die geen geschikt eigen dak hebben.

Het energienet in balans houden

Een andere reden is wat ingewikkelder en technischer: het balanceren van het Nederlandse energienet. In Nederland hebben we een goede en stabiele infrastructuur voor het verspreiden van onze elektriciteit. Doordat de duurzame energieproductie en -consumptie niet gelijk lopen met elkaar, hebben we innovatieve diensten nodig die flexibiliteit mogelijk maken en bovenal: het energienet in balans houden.

Een goed voorbeeld van wat er kan gebeuren als het misgaat, is wat er in 2016 in het Noord-Groningse Loppersum gebeurde. Daar werd in het kader van de waardevermeerderingsregeling van de NAM in het aardbevingsgebied het geld dat de Loppersummers ontvingen uitgegeven aan zonnepanelen op het dak. Dat gebeurde op zo’n grote schaal dat als de zon scheen en er dus teveel zonne-energie het net op kwam, het elektriciteitsnet overbelast raakte en de zonnepanelen geen energie meer produceerden. Om dit in de toekomst te voorkomen is er dus een oplossing nodig.

Niet alleen investeren in zonnepanelen, maar ook in duurzame opslag

De afgelopen jaren zijn er enorme sprongen gemaakt in innovaties die het mogelijk maken om elektriciteit op te kunnen slaan en op die manier het elektriciteitsnet niet meer overbelast te laten raken. Denk aan accu’s, maar ook toepassingsmogelijkheden voor alle slimme apparatuur.

Als er een verschil wordt gecreëerd in de financiële waarde van een kilowattuur die je teruglevert en de kilowattuur die je zelf van het net haalt, dan wordt het aantrekkelijk om je geld in te zetten op innovaties achter de meter. De spanning op het elektriciteitsnet moet namelijk gewaarborgd worden om jou te kunnen blijven verzekeren van de levering van energie.

En degene die daarvoor de handen in het vuur moet steken is je netbeheerder. Maar, als jij je (toekomstige) slimme huis ter beschikking stelt voor het balanceren van het net, word je daar in de toekomst ook voor beloond. Op die manier blijft het energienet in balans, verdien jij een centje bij én gaan we weer een versnelling omhoog in de energietransitie!

Hoe gaat de nieuwe salderingsregeling eruit zien ná 2023?

De salderingsregeling zoals hij nu is, zou aanblijven tot 1 januari 2023. Echter is deze datum niet haalbaar voor het kabinet door de lange formatie. Dat gaf Minister van Klimaat en Energie Rob Jetten aan in een brief aan de Tweede Kamer. "Als gevolg van de opgelopen vertraging in de behandeling door de controversieel-verklaring, is de in het wetsvoorstel opgenomen ingangsdatum van de afbouw van de salderingsregeling van 1 januari 2023, niet meer haalbaar. Daarnaast beraadt het kabinet zich nog op eventuele aanpassingen op dit wetsvoorstel."

De verwachting is dat waarschijnlijk vanaf 2024 de regeling langzaam zal worden afgebouwd. Vanaf dat moment kun je dus niet meer volledig salderen. Het voordeel dat je ontvangt op je energiebelasting wordt daardoor elk jaar minder. Vanaf 2031 ontvang je als je zonne-energie opwekt alleen nog een vergoeding van je energieleverancier voor de energie die je hebt teruggeleverd. Omdat het steeds goedkoper wordt om zonnepanelen aan te schaffen, blijft het ook zonder subsidie interessant om je eigen zonne-energie op te wekken. Door de afbouw van de salderingsregeling wordt het bovendien steeds aantrekkelijker om de energie die je met je zonnepanelen opwekt zélf te gebruiken. Het afbouwen van de salderingsregeling gaat trouwens automatisch - je hoeft er dus zelf niets voor te doen.

Van het salderingsplafond naar een invoedtarief per kilowattuur

In de huidige salderingsregeling word je één-op-één afgerekend, maar de nieuwe regeling bestaat uit verschillende componenten. Je betaalt dan dus wel overheidsheffingen voor de energie die je van het net afhaalt, maar je ontvangt het invoedtarief voor de energie die je teruglevert. In ons vorige blog legden we uit wat het salderingsplafond is. Binnen de nieuwe regeling maakt het niet meer uit wat het verbruik is per huishouden. Elke kilowattuur die je opwekt wordt geld waard. In de rekensom die daarbij hoort ziet dat er als volgt uit:

Stel, je haalt stroom van het net en betaalt daarvoor per kilowattuur 13 cent inclusief btw aan overheidsheffingen. Als je zonnepanelen hebt en dus teruglevert aan het net, ontvang je een invoedtarief van de overheid, bijvoorbeeld 10 cent inclusief btw. Het invoedtarief heeft geen plafond, zoals bij salderen.

Nu wordt het interessant: stel dat je 2.000 kilowattuur van het net afhaalt en 3.000 kilowattuur teruglevert, betaal je 2.000 keer de overheidsheffingen. Toch ontvang je 3.000 keer het invoedtarief van de overheid voor de energie die jij hebt teruggeleverd. In plaats van dat je nu dus een stuk of 12 zonnepanelen voor eigen gebruik laat installeren, wordt het veel aantrekkelijker om te investeren in een dak vol panelen en een accu. Je kunt dan meer terugleveren én er meer aan verdienen.

Wat gebeurt er precies met de energiebelasting?

Het tariefverschil tussen de energiebelasting die je betaalt voor je verbruik en voor de energie die je opwekt is 3 cent. Iedere kilowattuur die je opslaat en verbruikt en níet teruglevert aan het net, betekent dus een winst van 3 cent. En met die winst kun je bijvoorbeeld je accu of je andere duurzame oplossing terugverdienen.

Stimulans om minder te verbruiken en meer te halen uit je opwek

Het hangt er dus helemaal vanaf hoeveel je verbruikt wat de opbrengst van je zonnepanelen gaat zijn. Hiermee word je dus gestimuleerd om minder energie te verbruiken, zodat je zelf meer overhoudt aan de zonne-energie die je opwekt.

De terugleververgoeding van de energieleverancier laat de overheid open en over aan de markt. Het energiebedrijf waarbij je aangesloten bent bepaalt dus wat je ontvangt voor de energie die je met je zonnepanelen opwekt. Het kan zijn dat de prijs gelijk blijft met wat de leverancier er op dit moment voor geeft, maar het zou ook zomaar kunnen dat een energieleverancier mensen wil belonen voor het kopen van zonnepanelen en er iets moois van maakt. 

Wat nu?

We kunnen het zien als een nadeel dat het één-op-één-aspect van de salderingsregeling verdwijnt. Geld is nu eenmaal om begrijpelijke redenen een motivatie voor veel mensen om wel of geen belangrijke, duurzame beslissing te maken. Desalniettemin moeten we het doel niet uit het oog verliezen en geld investeren op de plek waar die het het meeste impact heeft: de energietransitie. Maar aan de andere kant is het ook belangrijk dat hiermee de duurzaamheidsprincipes bij iedereen worden gestimuleerd. Door de CO₂-belasting wordt fossiele energie langzaamaan duurder dan duurzame energie en gaan we steeds meer de goede kant op. En om het te versnellen hoeven we niet op de overheid te wachten. Want zeg nou eerlijk: een vol dak met zonnepanelen is mooier dan zo’n rokende kolencentrale, toch?

Je kunt nog minstens drie en een half jaar gebruik maken van de huidige salderingsregeling, en je weet nu al dat er daarna ook een regeling zal zijn met een goede terugverdientijd. Dus waar wacht je nog op?