Blockchain: het nieuwe technologische toverwoord. Je hoort het op de radio, je leest het in het nieuws en je vrienden praten erover met bravoure. Je kunt er studies naar doen, workshops in volgen en al je vrije avonduren vullen met lezingen erover. Maar wat is het nou precies? En hoe kun je het gebruiken? We zochten het voor je uit.

gemiddelde leestijd: 9 minuten

Waarom blockchain?

‘Blockchain’ lijkt een digitaal containerbegrip te zijn waaronder allerlei processen en algoritmen vallen, een beetje het nieuwe ‘Big Data’. Termen die wellicht wat abstract zijn om meteen te begrijpen, maar wel noodzakelijk blijken om te snappen hoe in de toekomst veel van onze online netwerken en beveiligingsmechanismen zullen verlopen. Ook Vandebron maakt zich schuldig aan het gebruik van deze veelbelovende term. Onze Slim laden-dienst draait immers op ‘blockchain technologie’. Om je een positief zetje richting de wereld van morgen te geven, leggen we je hieronder aan de hand van een aantal cruciale vragen uit wat blockchain betekent en hoe Vandebron de technologie inzet om de energietransitie te versnellen.

Wat is blockchain?

Blockchain (blok-keten) is in feite een nieuwe veiligheidstechnologie. De blockchain technologie werd voornamelijk bekend als het datanetwerk achter de inmiddels populaire Bitcoin: een munteenheid waarvan de waarde niet centraal gereguleerd wordt, maar in handen van alle gebruikers samen ligt.

De blockchain is een ketting van data-elementen, de blokken. De volgorde waarin de data-elementen achter elkaar staan, bepaalt de waarde van de blockchain. Het is een eenvoudig te controleren systeem, waarbij je gemakkelijk de vorige stappen van een transactie kunt controleren. Daarnaast kunnen alleen schakels (blokken) worden toevoegen aan de reeks, en kunnen bestaande schakels niet met terugwerkende kracht worden veranderd. Nieuwe schakels moeten worden goedgekeurd door het huidige netwerk. Wanneer iemand een blok toevoegt dat informatie bevat dat niet strookt met informatie in eerdere blokken, kloppen de verwijzingen in het netwerk niet meer en wordt het nieuwe blok automatisch afgewezen. Iedere nieuwe verwijzing (elk nieuw blok) moet dus kloppen met alle voorgaande blokken. Er is geen centrale partij eigenaar of toezichthouder van de data, iedere schakel heeft inzicht in de gehele blockchain. Zo waarborgen alle afzonderlijke betrokkenen tezamen de waarde en betrouwbaarheid van het geheel.  

Wat is een block?

Een blo(c)k bestaat uit de versleutelde gegevens van alle blokken ervoor, de eigenlijke data, de beveiliging van het specifieke blok en de datum en tijd waarop het blok is aangesloten in de keten.

Wat is de chain?

Je kunt de blockchain zien als een aaneenschakeling (een keten of ketting) van transacties. In de formule van transactie D, wordt verwezen naar de formules van transacties A, B en C. Hoe blok D eruit ziet, is dus afhankelijk van blok C, waarin weer de waarden van blok A en B beklonken zijn. Volgens dit systeem bevatten twee even lange ketens met hetzelfde laatste blok, vrijwel zeker dezelfde informatie.

Is dat veilig?

Bijzonder aan blockchain technologie is dat een netwerk veiliger wordt, naarmate er meer schakels (blokken) aangesloten zijn. Wanneer we spreken van een open blockchain, heeft elke betrokken schakel een blauwdruk van de transactiegeschiedenis in handen, waardoor alle betrokkenen kunnen controleren of de transactie-informatie klopt. Een blockchain kan ook besloten zijn, dan bepaalt een autoriteit wie in aanmerking komt voor inzicht in de datastructuur.

De veiligheidswaarde van blockchain zit ‘m dus grofweg in vier componenten:

1. Elk blok draagt een stukje van de totale beveiliging: hoe meer blokken er zijn, hoe lastiger het wordt om de beveiliging te kraken;

2. Om een nieuw blok toe te kunnen voegen, moeten alle voorgaande blokken akkoord gaan;

3. Wanneer een transactie plaatsvindt, veranderen alle formules vanaf dat punt. Hierdoor is blockchain veel minder fraude- en hackgevoelig, omdat de formule (die staat voor de inhoud van de blokken) continu verandert;

4. De aaneenschakeling van blokken is eenvoudig te controleren: de volgorde van de verschillende blokken is inzichtelijk, waardoor het transparant te traceren is welke handelingen zijn verricht om tot de huidige ketting te komen. 

Waar kunnen we blockchain voor gebruiken?

Nou, voor van alles eigenlijk. Als je op eigen houtje gaat Googlen naar blockchain kom je al gauw de vergelijking tegen met Google Drive (namelijk hier, hier en hier), waarin je documenten opstelt en zelf kiest met wie je deze deelt. Vervolgens zien alle betrokkenen precies wie welke veranderingen doorvoert en blijven alle stappen die zijn gezet om tot het eindproduct te komen inzichtelijk. Een duidelijke vergelijking, al gaat de daadwerkelijke potentie van blockchain een flink stuk verder dan het gezamenlijk opstellen van een werkstuk.

In principe kun je blockchain gebruiken voor allerlei processen waarvan je wil dat ze betrouwbaar, geautomatiseerd en gedecentraliseerd zijn. Blockchain maakt het namelijk mogelijk om betrouwbare overeenkomsten te sluiten zonder tussenpersoon. Zo kun je veilig geld naar elkaar overmaken zonder bank, of een huis kopen zonder notaris. In feite wordt de beveiliging van (belangrijke) transacties geautomatiseerd. Zo weet je bijvoorbeeld zeker dat iemand daadwerkelijk naar jou geld overmaakt, en niet tegelijkertijd aan anderen hetzelfde belooft.

Een belangrijk facet van blockchain technologie is daarnaast dat alle informatie, wanneer eenmaal gedeeld, vast staat. Je kunt alleen extra blokken toevoegen aan de ketting, geen blokken weghalen of veranderen. In de vergelijking met Google Drive zou dit erop neerkomen dat je alleen extra regels kunt bijschrijven aan de onderkant van het werkstuk en geen bewerkingen kunt doen in eerder geschreven tekst.

De mogelijkheden van de blockchain zijn redelijk eindeloos. Denk aan het verhandelen van grondstoffen, het delen van waardevolle informatie, veilingen, keurmerken, zelfs het rechtssysteem: systemen waar nu handtekeningen en officiële hamers voor nodig zijn, zouden in theorie allen vervangen kunnen worden door blockchain.

Wat doet Vandebron met blockchain?

Om je een duidelijk voorbeeld te geven van de werking van blockchain technologie op een gebied dat minder eng is dan banken en notarissen, nemen we je mee in de werking van onze dienst Slim laden. Daarmee verwijzen we naar een slimme manier om de batterij van je elektrische auto op te laden. Slim, omdat we inspelen op de pieken en dalen in het energienet, waarmee je ook nog geld kunt verdienen.

Balans op het energienet

Dat zit zo: als er een grote vraag is naar energie, spreken we van een ‘piek op het net’. Bijvoorbeeld als aan het eind van de dag veel mensen thuiskomen van werk en in eenzelfde tijdsbestek de lichten aandoen, de verwarming hoger draaien, de wasmachine aanzetten en hun auto aan een laadpaal zetten. Wanneer de vraag naar energie hoger is dan het (duurzame) aanbod, spreken we van een onbalans op het net. Op dergelijke momenten worden gas- of kolencentrales aangezet om het tekort aan elektriciteit aan te vullen. Als Vandebron zijnde willen we dit natuurlijk voorkomen, omdat we toewerken naar een volledig duurzaam energienet.

De hoeveelheid energie die wordt gewonnen uit onze duurzame bronnen wordt dagelijks ingeschat gebaseerd op onder andere de weersomstandigheden, de hoeveelheid aansluitingen en de verwachte afname van huishoudens en bedrijven. Omdat het lastig is om op elk moment vraag en aanbod precies op elkaar aan te laten sluiten, ontstaat er soms onbalans op het net. Tot nu toe werden momenten van onbalans (pieken op het net) opgevangen met behulp van gas- en kolencentrales. Vandebron vindt dat dit ook met duurzamere oplossingen zou moeten kunnen, en speelt daarop in met Slim laden. Met Slim laden stoppen honderden elektrische auto’s tegelijk met laden als de vraag naar energie groter wordt dan het aanbod, en wordt het laden hervat wanneer de piek voorbij is. Zo dragen we bij aan de balans op het energienet en zorgen we ervoor dat gas-en kolencentrales steeds overbodiger worden.

Hoe is dat blockchain?

Goede vraag! De balans op het energienet wordt gereguleerd door TenneT. Normaal gesproken wanneer er een piek of een dal op het energienet ontstaat, worden er dus grote gas- of kolencentrales aan of uit gezet om de onbalans op te vangen. Met Slim laden gebruiken we de batterijen uit de elektrische auto’s, die zijn aangesloten via onze Slim laden-app, om de flexibiliteit te bieden die doorgaans door deze fossiele centrales wordt aangeboden. Zo zorgen we ervoor dat gas- en kolencentrales steeds minder nodig zijn!

Om eenzelfde hoeveelheid flexibiliteit te bieden als een gas- of kolencentrale, zijn honderden autobatterijen nodig. TenneT kan niet stuk voor stuk controleren of deze autobatterijen daadwerkelijk de flexibiliteit leveren die TenneT vraagt. Om de betrouwbaarheid te waarborgen, verzamelt Vandebron alle Slim laden-auto’s in een besloten blockchain. En omdat informatie die in een blockchain staat niet gewijzigd kan worden, leveren we op deze manier het bewijs dat we die flexibiliteit ook daadwerkelijk bieden. Zo kunnen we via blockchain technologie handelen in informatie waarvan de betrouwbaarheid wordt gewaarborgd, zonder een tussenpartij nodig te hebben. Geïnteresseerd in Slim laden met Vandebron? Hier lees je meer over wat het is en hoe het werkt.

Waar gaat het heen?

Het wemelt op het net van artikelen over blockchain, Bitcoin en andere cryptocurrencies. Nieuwsuur maakte er dit beknopte filmpje over, DutchChain legt in zes minuten uit hoe blockchain en Bitcoin de financiële sector en administratieve processen drastisch gaan veranderen. De Volkskrant doet ook een digitale duit in het zakje met dit informatieve filmpje (let vooral ook op de verrassende visuals). Er zijn TED-talks, documentaires, een Tegenlicht-aflevering en talloze boeken over de beloofde toekomst van deze disruptieve technologie.

Het idee dat de waarborging van veiligheid verschuift van centrale organen naar onze netwerken zelf, is vooral psychologisch een flinke hap om te verorberen. De autoritaire tussenpersonen of instanties zijn ingesleten in ons culturele concept van veiligheid, hoe ontevreden we eventueel ook over hun werking mogen zijn. Wennen aan een technologie als blockchain, vraagt om veel flexibiliteit van je brein. De werking ervan is best logisch, maar de toepassing op ons alledaagse bestaan blijft vrij abstract.

Een nieuwe vorm van vertrouwen

Eind november was ik bij een lezing van Rutger van Zuidam, oprichter van DutchChain (van dat goede filmpje) en goeroe op het gebied van blockchain en cryptocurrencies. Hij omschreef de komst van blockchain technologie als een revolutie in onze notie van vertrouwen: ‘Creating trust through a shared source of trust: co-creating mutual trust’. Vlak ervoor hoorde ik een praatje van Arash Azaami, die sprak over ‘A new culture, beyond the culture of contest. A sum of all parts: collaboration’. Ik liep die dag het pand in Haarlem uit met een gemengd gevoel van excitement en vertrouwen, een zeldzame combinatie. In een wereld waarin we met z’n allen flink kunnen afgeven op hoe stelsels nu zijn ingericht en vertrouwen een schaars goed is geworden, lijken we de perfecte voedingsbodem te hebben gecreëerd voor een nieuw systeem.

Vandebron zet de blockchain technologie in om het gebruik van fossiele brandstof zo snel mogelijk overbodig te maken. Zo draagt deze nieuwe technologie bij aan het transparanter, eerlijker en duurzamer maken van de energiesector. Samen kunnen we de technologie inzetten om een gevoel veilig te stellen dat boven alle mechanica vooral altijd menselijk blijft: vertrouwen.

Doe je mee?

Wist je trouwens dat Vandebron speciaal voor tech-liefhebbers een aparte blog heeft? Op vandebron.tech lees je meer over (onze) technologische ontwikkelingen.