Relatief gezien lopen mensen pas kort rond op de aarde. De mensensoort waarvan wij afstammen, ontstond ongeveer 315.000 jaar geleden, terwijl de aarde al zo’n 4,5 miljard jaar bestaat. In die tijd heeft de aarde verschillende klimaten gekend, van ijstijden tot warmere perioden. Is het echt mogelijk dat wij, in zo’n korte tijd, het klimaat op aarde hebben beïnvloed?

gemiddelde leestijd 7 minuten

Het lijkt bijna onmogelijk. Toch is 97% van de wetenschappers het erover eens: de huidige opwarming van de aarde wordt veroorzaakt door de mens.

Wat zijn broeikasgassen?

Al meer dan 100 jaar geleden, in 1896, ontdekte de Zweedse wetenschapper Svante Arrhenius dat koolstofdioxide (CO2) warmte in de atmosfeer vasthoudt, net als waterdamp, methaan, ozon en lachgas. Omdat de temperatuur op aarde stijgt door de vastgehouden warmte, noemen we deze gassen ook wel ‘broeikasgassen’.

Onze atmosfeer bestaat van nature voor 0,5% uit broeikasgassen. Zonder de aanwezigheid van deze gassen zou het op aarde gemiddeld 18 graden onder nul zijn en zou het leven zoals wij dat nu kennen niet mogelijk zijn. Sinds het begin van de industriële revolutie, zo’n 250 jaar geleden, is het aantal broeikasgassen echter sterk toegenomen door het gebruik van fossiele brandstoffen, grootschalige houtkap en intensieve landbouw. Vergeleken met 250 jaar geleden zit er nu 40% meer CO2 in de lucht. Sterker nog: de huidige concentratie CO2 in de lucht is de hoogste in 800.000 jaar. Hierdoor is het op aarde gemiddeld 1 graad warmer geworden. Het klopt dat het klimaat op aarde wel vaker is veranderd, maar daar gingen tot nu toe vaak duizenden - zo niet miljoenen - jaren overheen. Nog nooit eerder veranderde het klimaat zo snel als nu.

Meer CO2 in de atmosfeer

Verschillende wetenschappers deden de afgelopen jaren voorspellingen over de gevolgen van de verhoogde hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer. Deze voorspellingen zijn grotendeels bevestigd. Zo is er inmiddels vastgesteld dat er door de de hoeveelheid CO2 daadwerkelijk minder warmte uit onze atmosfeer ontsnapt en er meer warmte wordt teruggekaatst, waardoor de aarde opwarmt. Omdat de mens verantwoordelijk is voor de toename van CO2, is de mens daarmee verantwoordelijk voor de opwarming van de aarde.

Geen verklaring zonder menselijke invloed

Tot aan 1950 waren natuurlijke invloeden belangrijker dan de menselijke invloeden op het klimaat. Vanaf 1950 kan het verloop van de gemiddelde temperatuur echter alleen worden verklaard door de menselijke invloed mee te nemen in de berekeningen. De simulaties en modellen - die gebaseerd zijn op natuurkundige kennis van het klimaatsysteem - bleken onmogelijk rond te krijgen zonder rekening te houden met invloeden van menselijke hand, zoals emissies van broeikasgassen en fijnstof worden meegenomen.

Welke alternatieve verklaringen zijn er?

Er zijn in grote lijnen twee theorieën die het vaakst worden opgeworpen door klimaatsceptici. Ten eerste zou een verhoogde zonneactiviteit de opwarming van de aarde kunnen veroorzaken. Zonneactiviteit en het vermogen van de zon om kosmische straling tegen te houden zouden het opwarmen van de aarde - gedeeltelijk - verklaren, omdat verhoogde activiteit zowel direct als indirect invloed zou hebben op de temperatuur op aarde. Direct, omdat meer activiteit de aarde direct opwarmt. Indirect omdat het ook zou leiden tot een hogere oppervlaktetemperatuur doordat een actievere zon meer kosmische straling tegenhield, waardoor die straling de aardse atmosfeer niet bereiken kon, er minder wolken ontstonden en de temperatuur steeg. De invloed van de zonneactiviteit op de temperatuur op aarde blijkt echter minimaal, en verklaart de opwarming van de aarde voor hooguit 10%.

Een tweede alternatieve theorie is dat de temperatuurstijging op aarde wordt veroorzaakt door een daling in vulkaanactiviteit in de 20e eeuw. Ook daarvan is echter bewezen dat het weinig tot geen effect heeft gehad op het klimaat - het zou zelfs een afkoelend effect hebben gehad. Tussen 2000 en 2010 zouden vulkanen zo’n 25% van de door mensen veroorzaakte opwarming van de aarde gecompenseerd hebben.

Als we dus kritisch kijken naar de vraag hoeveel alternatieve verklaringen er zijn voor de stijgende temperatuur op aarde, kunnen we kort zijn: geen.

Gevolgen van klimaatverandering

Het stijgen van de temperatuur op aarde doet de gletsjers en ijskappen smelten, waardoor de zeespiegel stijgt. In de afgelopen 30 jaar is al de helft van het zee-ijs rond de Noordpool verdwenen. Bovendien wordt het weer extremer: er is meer kans op hittegolven, stormen, droogte of juist extreme regenval. Dat kan grote problemen tot gevolg hebben: overstromingen, mislukte oogsten, veranderingen in de biodiversiteit en een tekort aan drinkwater. Niet niks, dus.

Van lineair naar circulair

Gelukkig zien steeds meer mensen in dat er iets moet gebeuren. De aandacht voor duurzamer leven groeit, met als kers op de taart het Klimaatakkoord van Parijs dat door 195 landen werd ondertekend en waarin werd vastgelegd dat de uitstoot van broeikasgassen moet worden teruggedrongen. Volgens hoogleraar Jan Rotmans is de samenleving onomkeerbaar aan het veranderen. De focus verschuift van bezit naar gebruik, van waarde ontlenen naar waarde creëren, van fossiel naar duurzaam en van lineair naar circulair. Als de wereldwijde CO2-uitstoot in 2050 40% tot 70% lager is dan in 2010, wordt de temperatuurstijging beperkt tot 1,5 a 2 graden en kunnen we de gevolgen waarschijnlijk nog beperken. Dat wordt een hele kluif, maar het kán.

Een van de belangrijkste manieren om CO2-uitstoot te beperken, is door in te zetten op duurzame energie uit zon en wind. De kosten van zonnepanelen, accu's en windmolens dalen snel waardoor we een nieuw, duurzaam energiesysteem kunnen opbouwen dat bovendien goedkoper is dan het huidige. Zonne-energie zou in 2050 bijvoorbeeld al de helft van alle elektriciteit wereldwijd kunnen leveren.

Onze missie

De missie van Vandebron is om heel Nederland zo snel mogelijk om te zetten naar een 100% duurzaam energienet. Met andere woorden, het versnellen van de energietransitie die ook door lokale, landelijke en internationale overheden wordt erkend. Als de snelheid van deze transitie doorgaat op de tred die we momenteel volgen, halen we de doelstellingen die zijn vastgesteld in het klimaatakkoord in Parijs bij lange na niet. Daarom komen we zelf in actie. Hier kun je lezen wat ons verdienmodel anders maakt dan anders en hoe het bijdraagt aan onze missie.

Help je mee de energietransitie te versnellen? Doe de steenkolencheck die om te zien of je zonder het te weten de steenkolenindustrie steunt. Blijkt dat zo te zijn? Word klant van Vandebron en spoor je vrienden aan om hetzelfde te doen. Krijgen jullie ook nog eens allebei een flinke vriendenkorting. Mooi meegenomen!