De ins en outs van het Klimaatakkoord

Het klimaatakkoord van A tot Z: de termen, de inhoud, de voors en tegens én je energierekening.

Dinsdag 10 juli werden tijdens een persconferentie in Den Haag de hoofdlijnen van het Klimaatakkoord bekendgemaakt. Het akkoord vulde opnieuw de media en ontlokte veel reacties - zowel positieve als negatieve.

We kunnen ons voorstellen dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Wat betekent dat akkoord nu precies? Wat staat erin? En wat gaan we ervan merken? We leggen het uit. In begrijpelijke taal, met wat handige links voor als je er nog meer over wilt weten.

gemiddelde leestijd: 8 minuten

Het Klimaatakkoord vs. de Klimaatwet

Laten we om te beginnen even uitleggen wat het verschil is tussen het Klimaatakkoord en de Klimaatwet. In de Klimaatwet wordt vastgelegd dat de Nederlandse CO2-uitstoot in 2050 met 95% verminderd moet zijn ten opzichte van 1990. Maar dat is dan ook het enige. In het Klimaatakkoord staat welke concrete maatregelen er genomen moeten worden om dat doel te bereiken. Met andere woorden: hóe we die CO2-uitstoot zo ver omlaag krijgen.

Het Klimaatakkoord van Parijs

Het Nederlandse Klimaatakkoord is een gevolg van het Klimaatakkoord van Parijs, dat in 2015 door 195 landen werd ondertekend. Zij spraken met elkaar af dat de opwarming van de aarde ruim onder de 2 graden Celsius moet blijven en dat er einde moet komen aan de stijging van de uitstoot van broeikasgassen.

Op het gebied van CO2-uitstoot en het duurzaam opwekken van energie presteert Nederland momenteel ver onder het Europese gemiddelde. Lukt het Nederland om de doelstellingen van het Klimaatakkoord te behalen, dan hoort Nederland in 2030 bij de koplopers.

Klimaattafels

Meer dan honderd betrokken partijen werken al sinds februari aan het opstellen van de maatregelen, verdeeld over vijf verschillende ‘sectortafels’ met elk een eigen voorzitter: gebouwde omgeving, mobiliteit, industrie, elektriciteit en landbouw & landgebruik. De hoofdlijnen van het akkoord werden gisteren in Den Haag gepresenteerd. Dit is dus nog géén eindproduct. De onderhandelingen gaan na de zomer verder, en het Planbureau voor de Leefomgeving en het Centraal Planbureau gaan berekenen of de gepresenteerde voorstellen wel echt de gewenste hoeveelheid CO2-reductie opleveren.

De NOS zette per sectortafel de belangrijkste punten op een rijtje.

De kern van het Klimaatakkoord

Het akkoord stelt onder andere dat er meer gebruik gemaakt moet worden van duurzame biobrandstoffen en dat er tussen 2023 en 2030 700 nieuwe windmolens op zee komen. Ook moeten woningen worden verduurzaamd en moet het verkeer steeds meer elektrisch worden. Deze en alle andere maatregelen moeten bijdragen aan de kerndoelstelling van het akkoord: de Nederlandse CO2-reductie moet in 2030 met 49% gedaald zijn ten opzichte van 1990. Zo kan het doel om in 2050 zo goed als klimaatneutraal te zijn makkelijker worden behaald. Een soort tussentijdse toets, dus. ‘Eerder beginnen betekent een voorsprong en daarmee een grotere kans om het doel te behalen’, zei voorzitter Nijpels daarover. Die 49% is echter een streefgetal en niet wettelijk afdwingbaar.

Kritiek op het akkoord

En dat is precies waarop van veel kanten kritiek komt: omdat er geen vastgelegde sancties staan op de voorgestelde maatregelen, vragen veel mensen zich af of de partijen zich wel aan het akkoord zullen houden. Wat maakt een onvoldoende voor een toets tenslotte uit als ‘ie niet meetelt voor het eindcijfer?

Ook is er niet aan iedere sectortafel evenveel succes geboekt. Milieuorganisaties Greenpeace, Milieudefensie, de Natuur en Milieufederaties en Natuur & Milieu zijn positief over de resultaten van de tafels elektriciteit en gebouwde omgeving, maar minder te spreken over die van de overige drie. De ondergrondse opslag van CO2, de inzet van biomassa en het uitblijven van een duurzaam landbouwsysteem baren hen zorgen. Ook moeten er volgens hen betere afspraken komen over wie wat gaat betalen, zodat burgers niet opdraaien voor de kosten van grote vervuilers zoals de veehouderij, de scheep- en de luchtvaart. Volgens Kees Vendrik, voorzitter van de tafel Elektriciteit, is eerlijke verdeling een belangrijke voorwaarde om iedereen mee te laten doen.

Wat kost dat?

En da’s dan weer een uitstekend bruggetje naar het volgende punt: de kosten. Want dat al die nieuwe maatregelen geld gaan kosten, is geen verrassing. Denk maar eens aan het energiezuinig maken van gebouwen, of het aanleggen van nieuwe infrastructuur. Wie gaat dat betalen? Zoals Minister Wiebes gisteren zei: het grootste deel van de Nederlanders begrijpt heel goed dat er iets moet gebeuren, maar wil daar - logischerwijs - niet te veel voor hoeven inleveren. Dat hoeft gelukkig ook niet. ‘We moeten zorgen dat iedereen het zich kan veroorloven, dat niemand ervan hoeft te schrikken’, aldus minister Wiebes.

De rekening per jaar komt neer op een half procent van de totale omvang van de Nederlandse economie. Het afgelopen jaar heeft Nederland er 3% economische groei bijgekregen. Als we daarvan ⅙ deel reserveren, is de rekening al betaald. Ter illustratie: Nederlanders besteden op consumentenniveau per jaar meer aan rookwaren dan de nieuwe maatregelen ons gaan kosten.

De nieuwe energierekening

We begrijpen dat ‘de totale omvang van de Nederlandse economie’ lastig te behappen is. Wat betekent het Klimaatakkoord nou écht voor jouw huis en huishouden? De verduurzaming van Nederland vereist aanpassingen aan bijna alle huizen. Er moeten per jaar honderdduizenden huizen ‘van het gas af’ en nieuwbouwwoningen moeten zonder gasaansluiting opgeleverd. Zo wordt er gezorgd dat er in 2050 geen enkel gebouw in Nederland meer is aangesloten op het gasnet. Vanaf 2030 is het bovendien verplicht om je woning te isoleren. Maar zoals Samsom gisteren zei: ‘Ren niet in paniek naar de Gamma’. De verduurzaming gaat wijk voor wijk plaatsvinden. Alle Nederlandse gemeenten moeten eind 2021 met een plan van aanpak komen. Daar kun je dus gerust op wachten.

De belasting op elektriciteit wordt verlaagd, die op gas verhoogd. De energierekening blijft uiteindelijk min of meer gelijk. RTL Nieuws maakte een handig rekenvoorbeeld van een gemiddeld Nederlands huishouden.

Kees Vendrik, voorzitter van de tafel Elektriciteit, vertelde aan Trouw hoe belangrijk creatieve oplossingen zijn bij de bekostiging van de verduurzaming van Nederland en gaf daarbij een paar voorbeelden.

En wat moet ik daar dan van vinden?

Dat laten we volledig aan jou over :) De reacties op het Klimaatakkoord zijn gemengd, en dat kan ook niet anders. Er zijn kritische reacties, met name over het ontbreken van concrete afspraken en de rol van de grootste vervuilende industrieën. En er zijn positieve reacties, bijvoorbeeld over de hoge ambities wat betreft duurzame energie. Het is en blijft een lastige puzzel. Maar elke stap in de groene richting is er een. Vandebron is bovendien een van de onderhandelende partijen aan de sectortafel Elektriciteit. We zullen die plaats optimaal benutten, en ons er hard voor maken dat alle doelstellingen behaald worden.

Nog niet genoeg van het Klimaatakkoord? De NOS maakte er een handig informatief filmpje over.

Tags